ข้อต่อขากรรไกรอักเสบคืออะไร?

ข้อต่อขากรรไกร หรือ Temporomandibular joint (TMJ) เป็นข้อต่อเชื่อมต่อขากรรไกรล่างกับฐานของกระโหลกศีรษะ ภาวะความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกร หรือ Temporomandibular joint Disorder (TMD) จะสามารถทำให้เกิดอาการเจ็บปวดทั้งบริเวณข้อต่อขากรรไกรและ/หรือกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องได้

โรคนี้ไม่เพียงแต่เกิดจากความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกร แต่อาจเกิดจากความผิดปกติของกล้ามเนื้อที่อยู่รอบๆข้อต่อขากรรไกร หรือกล้ามเนื้อที่ใช้ในการเคี้ยว เช่น กล้ามเนื้อ masseter, temporalis, lateral pterygoid ด้วยข้อต่อขากรรไกรเป็นบริเวณที่เชื่อมต่อระหว่างกะโหลกศีรษะและขากรรไกรล่าง ความผิดปกติของกล้ามเนื้อบริเวณรอบๆข้อต่อขากรรไกรนี้มักเกิดจากมีการทำงานของกล้ามเนื้อบริเวณดังกล่าวมากผิดปกติ โดยเฉพาะถ้ามีความเครียด ซึ่งจะทำให้เกิดอาการปวดและมีการอ่อนล้าของกล้ามเนื้อได้ ซึ่งอาจเกิดจากใช้กล้ามเนื้อมากเกินไป หรือใช้ผิดประเภท เช่น เคี้ยวข้างใดข้างหนึ่งมากกว่าอีกข้าง, เคี้ยวของแข็ง, มีการสบฟันที่ผิดปกติ ทำให้กล้ามเนื้อทั้ง 2 ข้างทำงานไม่สมดุลกัน   ผู้ป่วยบางรายอาจมีประวัติของการนอนกัดฟัน

สาเหตุของข้อต่อขากรรไกรอักเสบคืออะไร?​

สาเหตุของภาวะ TMD นั้นมักจะคลุมเครือหรือหาสาเหตุที่แน่ชัดได้ยาก เนื่องจากอาการเจ็บปวดบริเวณข้อต่อขากรรไกรอาจส่งผลมาจากหลายปัจจัยร่วมกัน เช่น กรรมพันธุ์ ภาวะข้อเสื่อม การได้รับอุบัติเหตุบริเวณขากรรไกร การนอนกัดฟันยังเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่ส่งผลให้ข้อต่อขากรรไกรอักเสบ เนื่องจากการนอนกัดฟันซ้ำๆ ทำให้ข้อต่อเสียดสีกันโดยตรง โครงสร้างบริเวณข้อต่อขากรรไกรเช่น หมอนรองกระดูก หรือเอ็นของกล้ามเนื้อ และเส้นประสาทบริเวณนั้นเกิดการอักเสบขึ้น เป็นความโชคดีที่ส่วนใหญ่แล้วคนไข้ที่มีอาการเจ็บปวดที่เกี่ยวข้องกับ TMD มักเป็นเพียงชั่วคราว และหายได้ด้วยการรักษาแบบประคับประคอง ปรับพฤติกรรมตนเอง หรือทำการรักษาแบบไม่ต้องผ่าตัด แต่กระนั้นแล้วในคนไข้บางส่วนที่มีอาการเรื้อรังหรือการรักษาด้วยวิธีประคับประคองไม่ได้ผลก็อาจจะต้องทำการรักษาแบบผ่าตัด

ข้อต่อขากรรไกรอักเสบ เกิดจากสาเหตุใดได้บ้าง?

– ความผิดปกติระหว่างฟันกับกล้ามเนื้อใบหน้าและขากรรไกร
– แรงกระแทกจากการบดเคี้ยว
– ฟันไม่สบกัน
– กลไกลการทำงานของฟันที่ผิดปกติ
– การทำงานของกล้ามเนื้อที่ผิดปกติ
– การหายใจทางปาก
– การเติบโตของข้อต่อขากรรไกรที่ผิดปกติ
– อาการตกใจสุดขีด
– ข้อต่อขากรรไกรเสื่อม

อาการ

– ปวดบริเวณข้อต่อขากรรไกร (หน้าหู) หรือบริเวณกล้ามเนื้อที่ใช้ในการเคี้ยว
– อ้า หรือหุบปากได้จำกัด (มีการจำกัดการความเคลื่อนไหวของขากรรไกร)
– เวลาเคลื่อนไหว ขากรรไกร แล้วมีเสียงผิดปกติที่ข้อต่อขากรรไกร เช่น เสียงคลิก หรือ เสียงกรุบกรับ
– อ้า หรือหุบปาก หรือเคลื่อนไหวขากรรไกร แล้วมีอาการเจ็บ หรือปวด
– ขากรรไกรค้าง (ไม่สามารถอ้าปากได้ หรือ อ้าปากแล้วไม่สามารถหุบได้)
– ผู้ป่วยอาจมาด้วยอาการปวดบริเวณใบหน้า ซีกใดซีกหนึ่งก็ได้

อาการแสดง

– เวลากดกล้ามเนื้อที่ใช้ในการเคี้ยวข้างที่เจ็บ แล้วมีอาการเจ็บ
– เวลากด ข้อต่อขากรรไกรข้างที่เจ็บ แล้วมีอาการเจ็บ
– มีการเบี่ยงเบนของขากรรไกรล่าง เวลาเคลื่อนไหว

การรักษา

1. รับประทานยาลดการอักเสบ และบรรเทาอาการปวด พวก nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs), paracetamol, ยาคลายกล้ามเนื้อ, ยาคลายกังวล (ซึ่งจะช่วยลดภาวะการทำงานมากผิดปกติของกล้ามเนื้อรอบๆข้อต่อขากรรไกร)
2. แนะนำให้รับประทานอาหารอ่อนๆ เช่น โจ๊ก, ข้าวต้ม  หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารแข็ง เช่น น้ำแข็งหรืออาหารที่ต้องใช้แรงเคี้ยวมาก เช่น อ้อยโดยเฉพาะข้างที่เจ็บ
3. อาจใช้น้ำอุ่นประคบ กล้ามเนื้อที่อยู่รอบๆขากรรไกร
4. ควรปรึกษาทันตแพทย์เพื่อตรวจสอบการสบฟัน ว่ามีการสบฟันที่ผิดปกติ (malocclusion) ที่เป็นสาเหตุของการเคลื่อนไหวของขากรรไกรที่ไม่สมดุลกัน ทำให้ปวดบริเวณข้อต่อขากรรไกรหรือไม่
5. ถ้ามีอาการปวดมาก ทันตแพทย์ อาจพิจารณาใส่ที่ครอบฟัน (bite appliance or splints) เพื่อทำให้การสบฟันคงที่ ลดแรงกระแทกต่อข้อต่อขากรรไกรที่เป็นปัญหา ช่วยลดอาการปวดได้ดี โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีปัญหานอนกัดฟัน (bruxism)
6. ถ้าผู้ป่วยดีขึ้น อาจทำกายภาพบำบัด และกิจกรรมลดความเครียด
7. ถ้าให้การรักษาด้วยยาเต็มที่แล้วไม่ดีขึ้น ยังมีอาการปวดค่อนข้างรุนแรง หรือมีความผิดปกติภายในของข้อต่อขากรรไกร อาจพิจารณาผ่าตัดรักษา

การใช้ Myobrace รักษาข้อต่อขากรรไกรอักเสบ

เครื่องมือทันตกรรม Myobrace ออกแบบมาเพื่อเป็นเสมือนกำแพงป้องกันตัวฟันไม่ให้ถูกทำลาย หากใส่ตอนนอนสามารถใช้รักษาผู้ที่เป็นข้อต่อขากรรไกรอักเสบได้ แต่หากคนไข้มีการกัดฟันระหว่างวันก็สามารถสวมใส่ในตอนกลางวันได้ด้วยเช่นกัน อีกทั้งช่วยลดการทำงานของกล้ามเนื้อบดเคี้ยวและกล้ามเนื้อใบหน้าให้เกิดสมดุลได้จากการบำบัดกล้ามเนื้อใบหน้าและทางเดินหายใจ Myofunctional Therapy ที่รวมอยู่ในคอร์ส Myobrace จะทำให้การรักษาการนอนกัดฟัน ข้อต่อขากรรไกรที่อักเสบมีประสิทธิภาพและเป็นการรักษาที่ต้นเหตุมากกว่าปลายเหตุ